Hướng Dẫn Nuôi Tôm Sú Ao Bạt Năng Suất Cao

Đây là khâu nền tảng quyết định độ bền và hiệu quả của ao nuôi. Cần chuẩn bị kỹ lưỡng.

Vật Liệu & Thiết Bị Cần Thiết:

• Bạt lót ao HDPE: Chọn loại dày tối thiểu 0.5mm (cho ao nhỏ/hộ gia đình) hoặc 0.75mm – 1.0mm (cho trang trại lớn 5-10ha, yêu cầu độ bền cao). Ưu tiên sản phẩm từ nhà cung cấp uy tín, có bảo hành.
• Dụng cụ thi công: Xe cuốc (nếu đào ao mới), xẻng, cuốc, thước dây, máy hàn bạt HDPE chuyên dụng (nếu tự thi công hoặc cần vá), kéo cắt bạt.
• Hệ thống phụ trợ: Máy bơm nước (cấp và thoát), hệ thống quạt nước hoặc sục khí đáy, ống nhựa PVC làm xi phông, lưới chắn, máy đo pH, bộ test nhanh độ kiềm, NH3, NO2.

Thi công trải bạt HDPE đúng kỹ thuật đảm bảo chống thấm và độ bền cho ao nuôi.

Các bước thi công ao nuôi tôm sú:

1. Định vị và Đào Ao: Chọn vị trí cao ráo, gần nguồn nước sạch, thuận tiện giao thông. Ao thường có dạng hình chữ nhật hoặc vuông, diện tích tùy quy mô (từ vài trăm m² đến vài công đất). Độ sâu hiệu quả từ 1.2 – 1.5m. Đáy ao cần có độ dốc nhẹ (2-3%) về phía cống thoát hoặc hố xi phông.
2. Gia cố Bờ Ao & Xử Lý Nền Đáy: Bờ ao cần vững chắc, cao hơn mực nước cao nhất dự kiến 0.5m. Nền đáy phải được san phẳng tuyệt đối, loại bỏ hoàn toàn gốc cây, đá sỏi, vật sắc nhọn. Đầm nén kỹ nền đáy. Có thể trải một lớp cát mịn hoặc vải địa kỹ thuật để bảo vệ bạt tốt hơn, đặc biệt với nền đất yếu ở ĐBSCL.
3. Đào Rãnh Neo & Lắp Đặt Xi Phông: Đào rãnh neo quanh bờ ao (sâu 30-40cm, rộng 30-40cm) để chôn mép bạt. Lắp đặt hệ thống ống xi phông đáy (thường dùng PVC Ø114-Ø200mm) tại vị trí trũng nhất để hút chất thải hiệu quả.
4. Trải Bạt HDPE: Trải bạt từ đáy lên thành ao vào ngày trời mát, tránh gió lớn. Kéo bạt phẳng phiu, không để trùng hoặc gấp nếp quá nhiều. Chừa biên bạt đủ dài (ít nhất 40-50cm) để neo vào rãnh. Hàn nối các tấm bạt (nếu cần) bằng máy hàn chuyên dụng, đảm bảo mối hàn kín, chắc chắn.
5. Hoàn Thiện Neo Bạt & Lắp Đặt Hệ Thống Hỗ Trợ: Chôn lấp kỹ phần bạt thừa vào rãnh neo. Lắp đặt hệ thống quạt nước (bố trí tạo dòng chảy về xi phông), sục khí đáy (nếu cần), hệ thống cấp nước.

Làm thế nào chọn tôm sú giống chất lượng? Chọn con giống khỏe mạnh, đồng đều, nguồn gốc rõ ràng từ các trại uy tín tại ĐBSCL, không mang mầm bệnh (đặc biệt là WSSV, EMS). Thả giống đúng kỹ thuật giúp giảm tỷ lệ hao hụt (<5%) trong giai đoạn đầu.

Tiêu Chuẩn Chọn Giống Tôm Sú (Postlarvae – PL):

• Nguồn gốc: Trại giống uy tín ở Bạc Liêu, Sóc Trăng, Cà Mau… có giấy chứng nhận kiểm dịch.
• Cảm quan: Tôm PL12-PL15, kích cỡ đồng đều, màu sắc sáng, vỏ bóng. Bơi lội linh hoạt, bám thành tốt, phản xạ nhanh. Ruột đầy thức ăn. Không dị hình, không có dấu hiệu bệnh (đốm trắng, đỏ thân…).
• Kiểm tra PCR: Yêu cầu trại giống cung cấp kết quả xét nghiệm âm tính với các bệnh nguy hiểm (WSSV, EMS/AHPND, IHHNV…).
• Test sốc Formol/Độ mặn: Tỷ lệ sống sau khi test sốc phải đạt trên 95%.

Kỹ Thuật Thả Giống Vào Ao Bạt:

1. Xử Lý Nước Ao Trước Khi Thả: Đảm bảo các chỉ tiêu nước đạt ngưỡng tối ưu: pH 7.5–8.5, kiềm 100–150 mg/L, độ mặn 10–25‰ (chênh lệch với nước túi giống ≤5‰), DO >5 mg/L, NH3 <0.1 mg/L, nhiệt độ 28-30°C. Sử dụng EDTA để khử kim loại nặng nếu cần. Gây màu nước ao bằng vi sinh hoặc cám gạo.
2. Thời Điểm Thả: Sáng sớm (5-7h) hoặc chiều mát (16-18h). Tránh thả lúc trời nắng gắt hoặc mưa lớn.
3. Thuần Hóa Nhiệt Độ & Độ Mặn:
   • Đặt các túi giống còn nguyên xuống ao, để nổi trong 15-20 phút cho cân bằng nhiệt độ.
   • Mở miệng túi, cho từ từ nước ao vào túi, lặp lại 2-3 lần trong 15-20 phút để tôm thích nghi dần với độ mặn và pH của ao.
4. Thả Tôm: Nghiêng từ từ miệng túi cho tôm bơi ra ngoài. Thả tôm ở nhiều điểm trong ao, gần vị trí dàn quạt hoặc sục khí.
5. Mật Độ Thả:
   • Nuôi thâm canh ao bạt: Phổ biến 20-30 con/m².
   • Nuôi bán thâm canh/hộ gia đình: Có thể thả 15-20 con/m².
   • Ví dụ: Ao 1 công (1000m²), nuôi thâm canh có thể thả 20,000 – 30,000 con giống.

Giai đoạn này quyết định tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ sống của tôm. Cần quản lý chặt chẽ môi trường nước và dinh dưỡng.

Quản Lý Môi Trường Nước Ao Bạt:

• Kiểm tra hàng ngày:
  • pH: Sáng (7.5-8.0), chiều (8.0-8.5). Dao động trong ngày không quá 0.5. Dùng vôi nông nghiệp (CaCO3) hoặc vôi dolomite để tăng pH/kiềm khi cần.
  • Oxy hòa tan (DO): Luôn duy trì > 4 mg/L (lý tưởng > 5mg/L). Đo vào sáng sớm và chiều tối. Bật quạt nước/sục khí liên tục, đặc biệt vào ban đêm.
  • Nhiệt độ: Lý tưởng 28-31°C.
• Kiểm tra định kỳ (3-7 ngày/lần):
  • Độ kiềm: Duy trì 120-180 mg/L. Dùng vôi dolomite hoặc soda (NaHCO3) để nâng kiềm.
  • Khí độc NH3/NH4+, NO2-: Luôn giữ ở mức thấp nhất (<0.1 mg/L cho NH3, <0.2 mg/L cho NO2-). Dùng men vi sinh xử lý đáy ao định kỳ để phân hủy mùn bã hữu cơ, giảm khí độc.
  • Độ trong: Duy trì 30-40cm. Độ trong thấp do tảo dày → giảm cho ăn, dùng vi sinh cắt tảo. Độ trong cao → bón phân, gây màu nước.
• Quản Lý Thay Nước (Xi Phông):
  • Tháng đầu: Hạn chế thay nước, chủ yếu xi phông loại bỏ chất thải ở hố gom 1-2 lần/ngày. Chỉ cấp bù lượng nước bay hơi.
  • Từ tháng thứ 2: Tần suất xi phông tăng lên (2-3 lần/ngày). Bắt đầu thay nước 10-30% mỗi ngày tùy thuộc vào mật độ nuôi và chất lượng nước. Nước cấp vào phải qua ao lắng và xử lý diệt khuẩn.
  • Cảnh báo địa phương: Tại các vùng có độ mặn cao vào mùa khô (như Cần Giờ, một số khu vực ven biển), nếu độ mặn ao nuôi vượt 25-30‰, tôm sú sẽ chậm lớn. Cần có kế hoạch cấp bù nước ngọt hoặc thay nước nhiều hơn (có thể lên đến 30-50%/tuần) để hạ độ mặn.

Quản Lý Thức Ăn và Dinh Dưỡng:

• Chọn thức ăn: Sử dụng thức ăn công nghiệp dạng viên nổi, chất lượng tốt, độ đạm phù hợp từng giai đoạn (PL: 45-50%, giống: 40-45%, thịt: 35-40%).
• Cách cho ăn:
  • Tháng đầu: 4-5 bữa/ngày. Từ tháng thứ 2: 3-4 bữa/ngày.
  • Sử dụng nhá/sàng ăn để kiểm tra lượng thức ăn thừa. Đặt nhá ở các vị trí khác nhau trong ao.
  • Cách tính lượng thức ăn: Ban đầu cho ăn theo tỷ lệ % trọng lượng thân (3-7% tùy giai đoạn), sau đó điều chỉnh hàng ngày dựa vào lượng thức ăn còn lại trong nhá sau 1.5-2 giờ. Nếu hết sạch → tăng nhẹ (5-10%). Nếu còn nhiều → giảm (10-20%).
  • Mục tiêu FCR (Hệ số chuyển đổi thức ăn): Phấn đấu đạt 1.2 – 1.5 cho mô hình thâm canh ao bạt.
• Bổ sung dinh dưỡng: Định kỳ trộn Vitamin C, men tiêu hóa, khoáng chất (đặc biệt là Canxi, Magie giúp tôm cứng vỏ) vào thức ăn, nhất là trước và sau khi tôm lột xác hoặc khi thời tiết thay đổi.

Quản Lý Sức Khỏe Tôm và Phòng Bệnh:

• Kiểm tra tôm hàng ngày: Quan sát màu sắc, phụ bộ, đường ruột, tốc độ bắt mồi qua nhá ăn. Chài tôm định kỳ (7-10 ngày/lần) để kiểm tra sức khỏe tổng đàn, tốc độ tăng trưởng.
• Phòng bệnh tổng hợp:
  • Quản lý tốt môi trường nước và thức ăn là biện pháp phòng bệnh quan trọng nhất.
  • Định kỳ sử dụng men vi sinh xử lý nước và đáy ao (7-10 ngày/lần).
  • Tăng cường sức đề kháng cho tôm bằng Vitamin C, Beta-glucan…
  • Hạn chế người và dụng cụ không phận sự ra vào khu vực ao nuôi. Sát trùng dụng cụ thường xuyên.
  • Khi phát hiện tôm bệnh (đốm trắng, đỏ thân, hoại tử gan tụy…), cần báo ngay cho cán bộ kỹ thuật hoặc cơ quan thú y thủy sản để có biện pháp xử lý kịp thời, tránh lây lan.

Thu hoạch đúng thời điểm và đúng kỹ thuật giúp đảm bảo chất lượng tôm thương phẩm, bán được giá cao và giảm hao hụt.

Xác định thời điểm thu hoạch:

• Thời gian nuôi: Thường sau 4-5 tháng nuôi (tùy mật độ, nhiệt độ, quản lý).
• Kích cỡ thương phẩm: Đạt size mong muốn của thị trường (ví dụ: 20-30 con/kg, 30-40 con/kg). Chài kiểm tra định kỳ để xác định kích cỡ trung bình.
• Tình trạng sức khỏe: Thu hoạch khi tôm khỏe mạnh, vỏ cứng bóng.

Chuẩn bị và tiến hành thu hoạch:

1. Ngừng cho ăn: Ngưng cho ăn ít nhất 6-12 giờ trước khi thu hoạch để tôm sạch ruột.
2. Chuẩn bị dụng cụ: Lưới kéo phù hợp kích thước ao, vợt, thùng nhựa/inox chứa tôm, đá lạnh sạch, cân.
3. Thời điểm kéo lưới: Nên thực hiện vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát, tránh trời nắng gắt.
4. Kỹ thuật kéo lưới: Hạ bớt mực nước ao (còn khoảng 0.8-1m). Kéo lưới nhẹ nhàng, từ từ, tránh làm đục nước hoặc dồn ép tôm quá mạnh gây stress, tổn thương.
5. Thu gom và xử lý: Vớt tôm nhanh chóng vào thùng chứa có đá lạnh (tỷ lệ tôm:đá khoảng 1:1 hoặc 1:1.5) để gây mê và giữ tôm tươi. Phân loại kích cỡ nếu cần thiết. Vận chuyển nhanh chóng đến nơi tiêu thụ hoặc nhà máy chế biến.